Skala twardości

Skala twardości Mohsa

− dziesięciostopniowa, orientacyjna skala twardości minerałów, ma charakter porównawczy

- charakteryzuje odporność na zarysowania materiałów twardszych przez materiały bardziej miękkie

- stworzył ją w 1812 roku niemiecki mineralog Friedrich Mohs

Minerały są ustawione od najbardziej miękkiego do najtwardszego. Każdy minerał może zarysować minerał poprzedzający go na skali (bardziej miękki) i może zostać zarysowany przez następujący w skali po nim (twardszy). Klasyfikacja polega na tym, że jeżeli badany minerał będzie w stanie zarysować powierzchnię minerału wzorcowego, będzie zaklasyfikowany z jego twardością. Przykładowo jeżeli minerał badany zarysuje powierzchnię kwarcu, będąc jednocześnie rysowany przez niego, będzie miał taką samą twardość. Jeżeli minerał badany będzie w stanie zarysować np. kwarc, a ten nie będzie w stanie zarysować materiału badanego, to twardość próbki jest uznawana za co najmniej 7,5 (porównanie z topazem mówi, czy nie jest większa).

Twardość minerałów jest własnością kierunkową tzn., że może być odmienna w różnych kierunkach (przykładem takiej anizotropii twardości jest minerał kyanit (zwanym dawniej dysten co znaczy dwie twardości). Wzdłuż osi krystalograficznej Z wykazuje twardość ok. 3,5 w skali Mohsa, natomiast prostopadle do tej osi twardość zwiększa się do około 7.

Obecnie w warunkach laboratoryjnych twardość absolutną można mierzyć za pomocą sklerometrów, które zapewniają dużo dokładniejsze i bardziej miarodajne wyniki. Jednak skala Mohsa wciąż cieszy się dużą popularnością ze względu na możliwość szybkiego wyznaczenia przybliżonej twardości minerałów (również w warunkach polowych), przy pomocy łatwo dostępnych narzędzi.

Twardość według skali Mohsa	Minerał wzorcowy	Twardość absolutna	Test
1	TALK	1	minerał daje się zarysować z łatwością paznokciem
2	GIPS	2	minerał daje się zarysować paznokciem
3	KALCYT	9	minerał daje się zarysować z łatwością miedzianym drutem
4	FLUORYT	21	minerał daje się zarysować z łatwością ostrzem noża
5	APATYT	48	minerał daje się zarysować z trudem ostrzem noża
6	ORTOKLAZ	72	minerał daje się zarysować stalą narzędziową (np. pilnikiem)
Minerał nie daje się zarysować nożem, ani stalą narzędziową
7	KWARC	100	rysuje szkło
8	TOPAZ	200	rysuje szkło z łatwością
9	KORUND	400	Tnie szkło, daje się zarysować diamentem
10	DIAMENT	1600	Rysuje korund, daje się zarysować tylko innym diamentem