MINERAŁY ŚWIATA
MINERAŁ - CO TO OZNACZA?
Większość metali, substancji chemicznych oraz produktów przemysłowych, które odgrywają tak ważną rolę w naszym życiu, otrzymuje się z surowców mineralnych. Hodowla, rolnictwo oraz leśnictwo zależą od gleby, która jest bogata w minerały. Kwarc stosuje się do wytwarzania ultardźwięków i dlatego jest niezwykle ważny dla bezpieczeństwa wojskowych łodzi podwodnych. Turmalinu używa się do wskaźników ciśnieniowych. Kalcyt ma zastosowanie w produkcji gumy do żucia, szkła gumu oraz pasty do zębów. Mika jest używana do wytwarzania tapet, farb oraz substancji smarujących. Ilość potenjalnych zastosowań minerałów jest prawie nieograniczona. Czym zatem tak naprawdę sa minerały?
MINERAŁY
Dotychczas opisano i nazwano ponad 3000 minerałów. Z roku na rok liczba ta rośnie. Co roku odkrywa się około 30 nowych minerałow. Równocześnie niektóre nazwy usuwa się z listy minerałów, gdyż okazuje się, że opisana pod nim substancja nie spełnia wymaganych kryteriów, albo po prostu okazuje się minerałem opisanym już wcześniej pod inną nazwą. Gdy zsumujemy wszystkie znane nazwy minerałow to otrzymamy ich blisko 15 000. W tej liczbie są nazwy wszystkich odmian danego minerału, nazwy potoczne oraz nazwy używane wyłącznie w przemyśle lub do celów handlowych. Minerał HALIT znany jest na codzień pod nazwą sól kuchenna :-)
KRYSZTAŁY
Minerały są podstawowymi składnikami skał. Wszystkie minerały są ciałami stałymi. Są to ciała o budowie krystalicznej.
Kryształy są jednorodnymi chemicznie ciałami o uporządkowanej budowie wewnętrznej i regularnych kształtach. Oznacza to, że nawet po roztarciu kryształu na proszek każda z powstałych drobnych cząstek zachowuje własnośc pierwotnego kryształu. Postać, w jakiej krystalizują minerały, służy nam za podstawę do ich identyfikacji.
Czasami do minerałow zalicza się też rtęć rodzimą, jednak w myśl ścisłej definicji minerał musi być ciałem stałym i mieć budowę krystaliczną. Rtęć wsytępuje w stanie ciekłym i nie ma prawidłowej budowy wewnętrznej. Metal ten, zwany czasem "żywym srebrem" z racji ruchliwości kropel i srebrnego połysku zaliczamy do mineraloidw, czyli substancji mineralnych.
NATURALNE I SZTUCZNE
Minerały są naturalnymi substanacjami, które są składnikami różnych skał. W celu wydobycia minerałów czasami musimy sięgać głęboko pod powierzchnię Ziemi. Szyby górnicze słynnych kopalni srebra w Kongsberg w Norwegii sięgały głębokości 900 m.. Podziemne korytarze kopalni diamentów i złota rozciągają się całymi kilometrami pod ziemią.
Sztuczne substancje będące produktem pracu człowieka nie są minerałami. Do minerałów nie zalicza się też substancji utworzonych na skutek procesów życiowych zwierząt i roślin. Rubin pracowicie wydobywany w kopalniach w Tajlandii jest minerałem, zaś produkowany w celu wykorzystania w laserach nie jest minerałem, gdyż jest on wytworem człowieka.
Prawdziwy minerał jest pierwiastkiem lub związkiem chemicznym powstałym w przyrodzie w wyniku działań naturalnych, niorganicznych procesów geologicznych. Bursztynu nie zaliczamy do minerału z dwóch powodów. Po pierwsze, nie wykazuje on uporządkowanej budowy wewnętrznej. Po drugie - powstał on przed milionami lat z żywicy drzew szpilkowych - jest więc materiałem pochodzenia organicznego.
Wydobywanie minerałów może być przedsięwzięciem trudnym, a nawet niebezpiecznym. Zwykle jednak wysiłek się opłaca. Wiele cennych dla człowieka substancji ma pochodzenie mineralne. Niektóre z nich, jak złoto są cenne same w sobie. Inne znajdują zastsowanie we wspólczesnym rolnictwie, przemyśle, medycynie oraz nauce. Na przykłąd z minerału kainitu możemy uzyskać chlor, który służy do produkcji środków odkażających i wybielających. Możemy także z niego uzyskać biały metal - potas oraz magnez, służascego do produkcji mleczka magnezjowego zapobiegającego nadkwasocie żołądka.
SKAŁY
Skały zbudowane są z minerałów, tworzących rozmaite kombinacje. Bogactwo minerałów znajduje odzwierciedlenie w bogactwie rodzajów skał, które z kolei wpływa na ukształtowanie naszego środowiska naturalnego. Na przykład minerał kalcyt jest głównym składnikiem wapieni, natomiast kwarc, mika i sklalenie są głównymi składnikami granitu.
W pewnych skałach minerały sa dobrze wykształcone i łatwe do rozponania. W inncyh są bardzo drobne, co utrudnia ich identyfikację.
W niektórych skałach w ogóle nie można rozpoznać minerałów. Przykładem jest tu obsydian (szkło wulkaniczne), skała składająca się głownie z krzemianów. Powstaje on z lawy bardzo szybko stygnącej na powierzchni ziemi. W takich warunkach nie ma czasu na wykształcenie kryształów i dlatego obsydian zaliczamy do substancji bezpostaciowych.
Artykuł pochodzi z wydawnictwa Skarby Ziemi de Agostini.
